Czym są dosze?

Vata, Pitta i Kapha

Wprowadzenie do trzech energetycznych sił natury

Vata, Pitta i Kapha – łącznie znane jako dosze – są jednym z najbardziej fundamentalnych pojęć w tradycji Ajurwedy. Jednak co one dokładnie oznaczają?

W pigułce – dosze to energetyczne siły natury, które pomagają nam lepiej zrozumieć nas samych oraz otaczający nas świat.

Zarówno Vata, Pitta, jak i Kapha – każda dosza jest na swój sposób niezbędna dla naszej fizjologii, dlatego też żadna z nich nie jest ani lepsza, ani gorsza od pozostałych. Każda dosza spełnia w naszym ciele wyjątkową rolę. Jednak jeśli będzie w stanie nierównowagi – może wówczas bardzo nam zaszkodzić. Zanim przejdziemy do szczegółowego opisu każdej z dosz, dobrze jest zrozumieć, z jakich elementów się składają oraz jaką rolę pełnią w naturze.

W Ajurwedzie, najbardziej podstawowe elementy budujące świat materialny to żywioły: powietrze, przestrzeń, ogień, woda i ziemia.

Vata charakteryzuje się ruchliwą naturą energii wiatru (powietrza).
Pitta ucieleśnia transformującą naturę energii ognia.
Kapha jest odbiciem wiążącej energii wody.

Żywioły i dosze

Każda z dosz zawiera w sobie wszystkie pięć żywiołów (jak każda materia w naturze), jednak w każdej z nich dominują dwa.
Tak jak żywioły, dosze znajdują się we wszystkim i wszystkich, jednak w różnych proporcjach. Łączą się, by stwarzać różne klimaty, różne jedzenie, różne gatunki, a nawet różne jednostki w obrębie jednego gatunku.

W rzeczywistości, stosunek między doszami Vata, Pitta i Kapha w naszym ciele reprezentuje nasz naturalny stan równowagi – zapisaną w nas strategię do bycia zdrowym. Ma on również znaczący wpływ na nasze indywidualne fizyczne, mentalne i emocjonalne cechy charakteru – jak również na nasze mocne i słabe strony.

Jakościowa natura dosz

Każdą z dosz charakteryzuje zbiór cech (jakości), które wzmagają jej energię.

Te cechy czynią równoważenie dosz bardzo intuicyjnym – według Ajurwedy podobne wzmaga podobne, a przeciwieństwa się równoważą. Gdy któraś z dosz jest zwiększona, możemy sobie pomóc poprzez otaczanie się rzeczami o przeciwnych do niej cechach.

Jeśli wiemy, które cechy zaczęły w nas dominować, możemy skupić się na ich łagodzeniu. W jaki sposób? Właśnie poprzez jedzenie pokarmów, przyjmowanie ziół oraz wykonywanie zadań takich, które cechują się przeciwnymi jakościami. Poniższa tabela ukazuje dziesięć par przeciwnych sobie cech, do których w Ajurwedzie najczęściej się odwołujemy.

Dosze i ich funkcje

Każda dosza z natury zarządza w naszym ciele jego funkcjami fizjologicznymi.

Vata jest odpowiedzialna za ruch i komunikację.
Pitta nadzoruje trawienie i wszelkie transformacje w ciele.
Kapha odpowiada za budowę ciała, jego spoistość oraz nawilżenie.

Z racji tego, że dosze są obecne wszędzie w naturze, mogą stać się bardzo pomocne w rozumieniu żywych organizmów – zwłaszcza nas samych. Z tego względu będziemy teraz zgłębiać podstawowe funkcje dosz w kontekście ludzkiej fizjologii.

Vata

Vata jest uosobieniem energii ruchu i jest często kojarzona z wiatrem i żywiołem powietrza. Jest związana z kreatywnością i elastycznością. Nadzoruje każdy ruch – przepływ powietrza, bicie serca, skurcze mięśni, ruch tkanek i komórek w ciele. Odpowiada również za komunikację między umysłem i systemem nerwowym.

Pitta

Pitta reprezentuje energię transformacji i jest z tego powodu ściśle związana z żywiołem ognia. Jednak w organizmach żywych Pitta jest w dużym stopniu płynna, dlatego jej drugim dominującym żywiołem jest woda. Pitta nie jest ani ruchliwa, ani stabilna- jest rozprzestrzeniająca się, tak jak ciepło ognia przenika jego otoczenie, lub jak woda płynie torem wyznaczonym przez podłoże. Pitta koncentruje się wokół inteligencji, zrozumienia oraz trawienia pokarmów, myśli, emocji i doświadczeń. Zarządza odżywianiem i metabolizmem, a także temperaturą ciała.

Kapha

Kapha wspiera strukturę, solidność i spoistość materii. Z tego względu jest kojarzona z żywiołem ziemi i żywiołem wody. Kapha jest uosobieniem energii miłości i współczucia. Dosza ta nawadnia wszystkie komórki i układy, nawilża stawy i skórę, utrzymuje odporność organizmu i chroni tkanki.

Zrozumieć dosze
w nierównowadze

Brak równowagi u dosz jest spowodowany brakiem wspierających nasze ciało diety i trybu życia, jak również stresem lub przebytą traumą. Te zakłócenia mają zwyczaj zaburzać naturalny stan wewnętrznego balansu (reprezentowanego przez konstytucję). Kiedy dosze są w nadmiarze, każda z nich wprowadza w ciele zamieszanie na swój własny sposób. 🙂

Dlatego dosze są również kojarzone z typowymi dla każdej z nich tendencjami prowadzącymi do choroby.

Co więcej – nasze ciała mają w pewnej mierze predyspozycje do zaburzeń dosz związanych z naszą konstytucją. Innymi słowy – bardziej prawdopodobne jest, że osoba z konstytucją Vata-Pitta doświadczy zaburzeń dosz Vata lub Pitta, niż doszy Kapha. Jeśli zaczynasz rozumieć, w jaki sposób każda z dosz wpływa na Twoje ciało i Twoją codzienność, ta świadomość może okazać się bardzo pomocna.

Vata w nierównowadze

Gdy Vata nie jest zbalansowana, często powoduje uczucie strachu, zaniepokojenia, osamotnienia oraz zmęczenia. Może prowadzić do zarówno fizycznego, jak i energetycznego wyczerpania. Zaburzona dosza Vata zakłóca komunikację oraz powoduje różnego rodzaju nietypowe ruchy w ciele, tak jak tiki nerwowe, drżenie oraz skurcze mięśni.

Kapha w nierównowadze

Gdy Kapha nie jest zbalansowana, wywołuje emocje przywiązania, chciwości i zaborczości. Może też powodować upartość, ospałość i opór na zmiany. W ciele Kapha wprowadza stagnację oraz zator w organach i tkankach – również w umyśle.

Pitta w nierównowadze

Gdy Pitta nie jest zbalansowana, powoduje porywcze i silne emocje, takie jak frustracja, złość, zazdrość oraz krytyczność. Zaburzona Pitta jest też często źródłem stanów zapalnych organów i tkanek.

Dosze – przyjaciele w codzienności

Ważne jest zrozumieć, że każdy z nas ma w sobie wrodzone talenty i mocne strony, jak również strefy będące dla nas wyzwaniem. Dosze są wspaniałym narzędziem do zrozumienia obu tych stron, a także do rozpoznawania i łagodzenia stanów nierównowagi.. Prowadzą nas w rozwijaniu świadomości swojego ciała i pomagają zrozumieć jak możemy je wspierać – a dokładnie gdzie i kiedy to wsparcie jest najbardziej potrzebne.

Pielęgnowanie relacji z każdą z dosz może mieć transformujący wpływ na Twoje ogólne zdrowie i samopoczucie. I my, całym sercem, chcemy wspierać Cię na drodze do poznania swojego ciała i zadbania o nie, z miłością.