Źródeł zmęczenia jest wiele. I to głównie od zlokalizowania podstaw problemu zależy sposób przywrócenia równowagi energetycznej w naszym ciele. Nie jesteśmy bowiem niewyczerpanym źródłem energii. Nasz organizm potrzebuje doładowania, odświeżenia, utrzymania energii, aby móc prawidłowo funkcjonować. Jak o siebie zadbać? Co zrobić, aby zwalczyć zmęczenie?
Wysiłek fizyczny a zmęczenie
Z czysto fizycznym zmęczeniem, będącym efektem wysiłku fizycznego chyba każdy z nas wie jak sobie poradzić. Odpowiednia dawka odpoczynku, posiłek uzupełniający ubytek energetyczny – pozwalają na odbudowanie wewnętrznej energii. Czasami wysiłek jest zbyt intensywny, wówczas wystarczy na jakiś czas wprowadzić zmiany w ćwiczeniach. Możesz wówczas skupić się na przykład na sesjach jogi, qigong, czy pływaniu.
Podobnie może być, jeśli nie ćwiczysz. Całkowity brak ćwiczeń, siedzący tryb pracy, czy życia ogólnie, może powodować odczuwanie zmęczenia. W takim przypadku wprowadzenie łagodnych form wysiłku fizycznego jako rutyny może ci pomóc zwiększyć energię. Niech to będą spacery, joga, czy inne delikatne formy ćwiczeń na początek, aby dotlenić tkanki, pobudzić energię w ciele.
Jeśli chodzi o wysiłek fizyczny, to główną zasadą uniknięcia, czy radzenia sobie ze zmęczeniem jest jedna prosta zasada: czas aktywności równoważ czasem odpoczynku. Wydaje się to oczywiste, a jednak w pędzie codzienności zdarza się nam o tym zapomnieć.
Zatroszczenie się o sferę psychiczno-emocjonalną
Odpoczynek i zrównoważenie okresu aktywności (w każdej formie) to nie tylko siedzenie na kanapie. To danie sobie przestrzeni na to, aby zminimalizować poddawanie się działaniu różnych bodźców. Pomyśl o odpoczynku jako o złapaniu oddechu i wytchnienia, czasie dla wszystkich zmysłów – nie tylko mięśni – na regenerację. Możemy ten czas nazwać medytacją. Niech to jest 10 – 15 minut dla ciała i umysłu. Odłóż urządzenia, wyłącz telewizor, czyt radio. Skup się w ciszy na własnym oddechu.
Pozwól sobie też na to, aby pewne kwestie odpuścić. Twoje potrzeby też są ważne. Pozwól sobie odczuwać emocje, ani kryj ich, a doświadczaj. Pozwolenie sobie na ich przeżycie potrafi być bardzo uwalniające. Każdy z nas ma czasem gorszy dzień, potrzebuje samotności, czy odreagowania nagromadzonego stresu. I to jest w porządku.
Agni – jak je wzmocnić?
Ajurweda wskazuje na znaczenie ognia trawiennego na to, w jaki sposób to co spożywamy zmienia się w energię i pomaga budować nasze tkanki. Dlatego jest to jeden z najistotniejszych elementów, na jaki zwraca ona uwagę w kontekście zachowania przez nas zdrowia i odpowiedniej dawki energii do funkcjonowania w ciągu dnia. Jeśli chodzi o dietę i jedzenie, to jednym ze wskazań ajurwedyjskich dla utrzymania odpowiedniej siły agni jest spożywanie ciepłych i gotowanych potraw. Najlepiej w oparciu o sezonową dostępność produktów. Medycyna ajurwedyjska poleca też kilka przypraw wspierających trawienie. Warto w trakcie przygotowywania posiłków dodać do gotowania: kminek, gorczycę, cynamon, imbir, czy kurkumę.
Pamiętaj o tym, że surowe posiłki zmniejszają agni. Dlatego też, jeśli odczuwasz zmęczenie ogranicz ich spożywanie. Podobnie jest z napojami. Nie pij zimnych napojów. Niech są one w temperaturze pokojowej lub ciepłe. Jeśli chodzi o napoje, to pamiętaj też o tym, aby nie pić więcej niż szklankę płynów pół godziny przed i po posiłku. Popijanie w trakcie jedzenia powoduje, że przygasa nasz ogień trawienny.
Jest kilka podstawowych zasad, które pozwalają utrzymać ogień trawienny na odpowiednim poziomie. Wydają się one oczywiste i większości z nas znane. Czasem jednak w pędzie dnia zapominamy o nich. Trzy najistotniejsze to:
- słuchaj swego organizmu – apetytu i odczuwania głodu – jedz wtedy, kiedy naprawdę odczuwasz głód, nie ignoruj go;
- jedz tyle, aby się nasycić, ale nie przejadaj się;
- okolice południa to czas, kiedy słońce jest najwyżej, a co za tym idzie agni w naszym ciele jest najsilniejsze – dlatego warto, aby w tym czasie na twoim talerzu zagościł największy posiłek w ciągu dnia.
Jednym ze sposobów wsparcia agni może być popijanie herbatki, na przykład takiej, o której pisałam tutaj.
Zioła dodające energii
Jednym ze sposobów wsparcia, przywrócenia i utrzymania wewnętrznej energii mogą być zioła. Wiedza ajurwedyjska wskazuje na wiele z nich. Zaleca się ich stosowanie niezależnie, czy zmęczenie stanowi wynik wysiłku fizycznego, słabego ognia trawiennego, czy zaniedbania sfery psychiczno-emocjonalnej. Zwróć uwagę na to, że zioła, czy suplementy stanowić powinny uzupełnienie zatroszczenia się o siebie. Same w sobie nie są rozwiązaniem, zwłaszcza w przypadku przewlekłego zmęczenia.
Najpopularniejsza jest Ahwagandha. W przypadku odczuwania silnego zmęczenia jest ona szczególnie polecana. Jako adaptogen wspiera nasz organizm w sytuacjach stresowych, pomaga utrzymać wewnętrzny poziom energii, a także sprzyja poprawie jakości snu.
Kolejnym boosterem energii jest Moringa. Zawarte w niej składniki wzmacniają i dodają naszym tkankom energii oraz zwiększają wydolność organizmu. Stąd może stanowić ona doskonałe narzędzie walki ze zmęczeniem.
Jednym z najpotężniejszych i najbardziej zrównoważonych źródeł pożywienia jest Spirulina. Posiada dużą moc odżywczą, jest bowiem źródłem białek roślinnych, witamin i fitoskładników. A dostarczenie składników odżywczych odpowiedniej jakości jest podstawą zachowania energii.
Innym produktem polecanym przez ajurwedę w kontekście odpowiedniej dawki energii, a także jako wsparcie metabolizmu i trawienia jest Chyawanprash. Ten dżem, w skład którego wchodzi wiele ziół, ghee i miód pomaga przywrócić energię. Niekiedy, np. po rozpuszczeniu w mleku, czy wodzie może stanowić zamiennik dla kawy. Nuty słodyczy natomiast pozwolą zaspokoić apetyt na słodki smak.
Słów kilka podsumowania
Pamiętaj o jednym – jak mówi przysłowie – z pustego nawet Salomon nie naleje. Samo używanie ziół, czy preparatów, nie na wiele się zda, jeśli nie zatroszczysz się o siebie w sposób holistyczny (całościowy). Rozwiązaniem nie jest bowiem próba doładowania się z zewnątrz różnymi specyfikami. Poradzenie sobie z problemem to dotarcie do jego źródła i uporanie się z nim.
Ajurwedyjskie podejście do radzenia sobie ze zmęczeniem obejmuje kilka czynników. Ich połączenie daje wysoki potencjał do zwalczenia uczucia przemęczenia. Warto połączyć:
- odpowiednie ćwiczenia (dostosowane do tego w jakim jesteśmy miejscu – zmniejszenie lub zwiększenie czasu ich trwania, czy intensywności),
- zatroszczenie się o to co i jak jemy, aby ogień trawienny (agni) mógł wykonać swoją pracę i dostarczyć nam odpowiedniej dawki energii z pożywienia,
- suplementy, zioła, mieszanki, pozwalające na zwiększenie poziomu energii,
- oddech – pranajama, czy medytacja.
Obserwacja, uważność, słuchanie potrzeb swego ciała i umysłu. To na nich niech opiera się dobór odpowiednich metod w radzeniu sobie ze zmęczeniem, zwłaszcza tym przewlekłym. Jak już wspomniałam, rozwiązaniem może być po prostu zmiana. Zmiana nawyków, ich modyfikacja, dostosowanie do potrzeb w danym czasie. Samozaopiekowanie.
