W kontekście ziół używamy czasami zwrotów, które nie dla wszystkich są zrozumiałe. Jednym z takich określeń jest właśnie „adaptogen”. Czym są adaptogeny? Dlaczego używamy tego określenia w odniesieniu do ziół? Jakie cechy kryją się za tym zwrotem?
Od tysięcy lat wiele roślin używanych jest dla wsparcia naszego zdrowia. Współczesne możliwości zarówno ludzie, zwierzęta, jak i rośliny osiągnęły dzięki zdolności do przystosowywania się do zmieniających się warunków. Ponadto to właśnie rośliny uważane są za ten czynnik, który pomógł ludziom poradzić sobie i przystosować się do zmieniającego się środowiska i okoliczności, które są stresorami w życiu każdego człowieka. Zioła, które wspierają ludzki organizm w ten sposób określane są jako adaptogeny.
Istotny jest fakt, że rośliny adaptogenne mogą nas wspierać w ten sposób ze względu na to, iż one same muszą pokonać wiele przeciwności, aby przetrwać w warunkach, w których rosną. Innymi słowy muszą same mieć cechy i właściwości, które nam przekazują.
Jednym z najpopularniejszych adaptogenów stosowanych w ajurwedzie jest ashwagandha. Sama roślina jest bardzo odporna na suszę – rośnie i kwitnie w bardzo suchych warunkach, na słabej jakościowo glebie. Większość roślin nie przetrwałaby w takim otoczeniu. Withania somnifera (ashwagandha) jest jednak na tyle silna, że jej się to udaje. I te dobroczynne właściwości jest w stanie nam przekazać.
Najogólniej ujmując, adaptogeny to rośliny, które:
- działają w sposób normalizujący na wiele funkcji organizmu,
- mają niespecyficzne działanie pomagające organizmowi przezwyciężyć stres bez względu na jego pochodzenie,
- stosowane w normalnych dawkach nie są w żaden sposób toksyczne.
Adaptogeny mają za zadanie modyfikację reakcji ludzkiego organizmu na stres – środowiskowy i wewnętrzny. Odbywa się to poprzez wzmacnianie i wspieranie układu odpornościowego i nerwowego.
Najpopularniejsze ajurwedyjskie adaptogeny
Jednym z najistotniejszych aspektów adaptogenów jest ich zdolność dostosowywania się do potrzeb organizmu. Ich zadaniem jest przywracanie równowagi bez względu gdzie jej aktualnie brakuje.
Spójrzmy zatem jak działają te rośliny na przykładzie siedmiu najpopularniejszych ajurwedyjskich ziół adaptogennych.
Amalaki / Amla (embelica officinalis).
Amla w sanskrycie określana jest jako „matka”, czy „pielęgniarka”. Jest wspaniałym przeciwutleniaczem i tonikiem na ogólne osłabienie. Uspokaja energię pitta zapewniając w ten sposób jasność i spokój naszego umysłu. Jest to odmładzający adaptogen, który spowalnia procesy starzenia i wspiera odporność ogólną organizmu.
Ashwagandha (withania somnifera).
Określana jest jako „indyjski żeń-szeń”. Określenie to związane jest z podnoszącymi energię właściwościami ashwagandhy. Słowo „somnifera” samo w sobie tłumaczone jest jako „nasenna”, co wskazuje na relaksujące i uspokajające właściwości tej rośliny. Dlatego też ashwagandha jest doskonałym przykładem przywracania równowagi organizmowi w zależności od jego potrzeb – może wpływać na wzrost energii i witalności, jednocześnie uspokajając umysł i sprzyjając głębszemu odpoczynkowi. Poza tym wspiera męski układ rozrodczy.
Brahmi (bacopa monnieri).
Brahmi najczęściej wykorzystujemy, kiedy potrzebujemy powrotu do zdrowia po wyczerpaniu, wzmożonym stresie, czy osłabieniu, na które wpływ ma zbyt wysoki poziom doszy vata. Wspiera ono też funkcje poznawcze, do jakich zaliczamy pamięć i koncentrację. Poprzez łagodzące napięcie działanie wspomaga również spokojny odpoczynek i sen.
Guduchi (tinosporia cordifolia).
Nazywane jest „tym, który chroni ciało”. Wpływa korzystnie na balansowanie wszystkich zaburzeń doszy pitta w organizmie. Pomaga usuwać toksyny powstające wskutek zakłóceń pitta oraz kwas moczowy. W ten sposób wspomaga nasz układ odpornościowy. Co więcej guduchi działa uspokajająco na vata i układ nerwowy.
Moringa (moringa oleifera).
Przez wzgląd na zawarte w morindze bogactwo składników odżywczych jest to zioło wspierające wiele organów, m.in. serce, nerki, wątrobę, trzustkę, a także krew. Działa kojąco, co wpływa na dobry sen. Ma też działanie wspierające energię i witalność. Ponadto moringa jako drzewo długowieczności wspomaga odbudowę tkanek naszego organizmu.
Tulsi (ocimum sanctum).
Tulsi nazywana jest boginią wcieloną w postać rośliny. Jest ona czczona zwłaszcza w Indiach i rośnie przy każdym niemal domu. Tusli wpływa na wzrost prany i energii życiowej. Poza tym pobudza trawienie i reguluje vata w tym procesie (trawienia). Sama w sobie korzystnie wpływa na wszystkie trzy dosze. Jest również szczególnym wsparciem dla płuc. Ponadto tulsi chroni narządy i tkanki przed stresem fizycznym.
Shatavari (asparagus recemosus).
Określana jest jako ta, która ma 100 mężów. Shatavari wspiera kobiecy układ rozrodczy. Używana jest też jako środek odmładzający i adaptogenny. Shatavari bardzo skutecznie wspiera płuca, żołądek, nerki i narządy płciowe.
Ziołowa rutyna
Warto zapoznać się bliżej z adaptogennymi ziołami i ich właściwościami. Być może zechcesz wprowadzić niektóre z nich w ramach własnej ziołowej rutyny do swego życia? Zioła uznawane są z reguły za bezpieczne, choć mogą różnie działać na różne osoby. Zażywając je zatem zwróć uwagę jak się czujesz, jak na Ciebie działają. W razie potrzeby zweryfikuj dawkę, czy typ zioła, które przyjmujesz. Zawsze polecamy, abyście w razie jakichkolwiek wątpliwości skonsultowali się z lekarzem ajurwedyjskim, bądź przeszkolonym konsultantem.
Czerpmy z dobroci natury ile możemy – dla naszego dobra i zdrowia 🙂
